Zbrodnia w willi Zarembów: Morderstwo Lusi i oskarżenie Rity Gorgonowej
W nocy z 30 na 31 grudnia 1931 roku w willi pod Lwowem doszło do dramatycznych wydarzeń, które przez lata elektryzowały opinię publiczną. Elżbieta Zaremba, 17-letnia córka architekta Henryka Zaremby, została brutalnie zamordowana podczas snu. Główną podejrzaną stała się guwernantka i partnerka Zaremby – Rita Gorgonowa. To właśnie jej proces przeszedł do historii jako najbardziej kontrowersyjny i nagłośniony proces sądowy międzywojennej Polski.
Kim była Rita Gorgonowa?
Rita Gorgonowa, właśc. Emilia Margerita Ilić, pochodziła z Dalmacji i miała serbskie lub chorwackie korzenie. Po nieudanym małżeństwie z oficerem Armii Austro-Węgier, Erwinem Gorgonem, rozpoczęła nowe życie we Lwowie. W 1924 roku została zatrudniona przez Henryka Zarembę jako guwernantka jego dzieci i szybko zajęła miejsce nie tylko w jego domu, ale i sercu. Związek ten, choć nieformalny, zaowocował narodzinami córki Romany. Relacja Gorgonowej z Zarembą oraz jego dorastającą córką Elżbietą była jednak pełna napięć i konfliktów.
Zbrodnia w willi Zarembów
W mroźną noc z 30 na 31 grudnia 1931 roku willa architekta Henryka Zaremby pod Lwowem stała się świadkiem wstrząsającej tragedii, która poruszyła całą II Rzeczpospolitą. Elżbieta Zaremba, 17-letnia córka gospodarza, znana jako Lusia, została brutalnie zamordowana we własnym łóżku. Śpiącą dziewczynę zaatakowano tępym narzędziem – najprawdopodobniej żelaznym dżaganem do lodu – zadając ciosy, które natychmiast pozbawiły ją życia.
Sprawca działał metodycznie, pozostawiając na miejscu niewiele śladów. Brak oznak włamania oraz milczenie psa – mieszańca wilczura i dobermana o imieniu Lux – wskazywały, że morderca znał dom i czuł się w nim swobodnie. Lux, który zaalarmowałby domowników w przypadku obcej osoby, jedynie skowyczał, budząc 14-letniego Stasia Zarembę. Chłopiec, wybiegając na korytarz, zobaczył w półmroku sylwetkę kobiety w futrze. Podczas późniejszego śledztwa zidentyfikował ją jako Ritę Gorgonową, guwernantkę i partnerkę jego ojca.
Śledztwo szybko skupiło się na Gorgonowej. Znalezione dowody – plamy krwi na jej futrze, skaleczona ręka oraz ślady krwi na chusteczce – wskazywały na jej możliwy udział w zbrodni. Dodatkowym obciążeniem były zeznania Stasia, który twierdził, że widział ją w noc zabójstwa na korytarzu. Rita Gorgonowa stanowczo zaprzeczała wszystkim zarzutom, utrzymując, że jest niewinna. Twierdziła, że spała w swoim pokoju, a oskarżenia są wynikiem nagonki, związanej z jej napiętymi relacjami z rodziną Zarembów.
Proces i wyrok
W 1932 roku we Lwowie rozpoczął się pierwszy proces, który stał się jednym z największych medialnych wydarzeń II RP. Opinie publiczne były podzielone – jedni wierzyli w niewinność Gorgonowej, wskazując na brak bezpośrednich dowodów, inni widzieli w niej bezwzględną zabójczynię. Proces pełen był dramatycznych zwrotów akcji i emocjonalnych wystąpień.
Sąd we Lwowie skazał Ritę Gorgonową na karę śmierci, ale wyrok został uchylony przez Sąd Najwyższy z powodu błędów proceduralnych. W 1933 roku, po ponownym procesie w Krakowie, skazano ją na osiem lat więzienia, uznając, że działała „w ogromnym wzruszeniu”. Wyrok wzbudził kolejne kontrowersje – jedni widzieli w nim dowód sprawiedliwości, inni uznali go za zbyt łagodny.
Gorgonowa odbywała karę w więzieniach w Fordonie i Poznaniu. W 1939 roku, na mocy amnestii związanej z wybuchem wojny, została zwolniona z więzienia. Jej dalsze losy pozostają niejasne, a wokół jej postaci narosły liczne hipotezy i legendy.
Tajemnicze losy Rity Gorgonowej
Po wojnie losy Rity Gorgonowej owiane są tajemnicą. Według różnych relacji mieszkała na Śląsku, prowadziła kiosk w Opolu lub wyemigrowała za granicę. Jedna z hipotez mówi, że została zamordowana w 1946 roku. Jej dzieci i wnuki przez lata walczyły o rehabilitację matki, wskazując na słabość dowodów i atmosferę linczu, w której zapadł wyrok.
Dziedzictwo Sprawy Gorgonowej
Historia Rity Gorgonowej do dziś budzi emocje i inspiruje twórców kultury. Na jej podstawie powstał film Sprawa Gorgonowej w reżyserii Janusza Majewskiego, sztuki teatralne i liczne publikacje. Do dziś pozostaje symbolem nierozwiązanej zagadki kryminalnej i niesprawiedliwości systemu sądowego w międzywojennej Polsce.