Pierwszy komputer świata wywieziono z bombardowanego Berlina jako „V4”. Wojsko myślało, że to broń

W czasie gdy Berlin zamieniał się w gruzy, Konrad Zuse kończył pracę nad komputerem Z4. Aby uratować swój wynalazek, zastosował sprytny fortel – na czas transportu użyto roboczej nazwy „V4”, co miało zmylić wojsko i sugerować, że chodzi o tajny projekt zbrojeniowy. Podziałało. Wojsko dało ciężarówkę, komputer przejechał przez płonące Niemcy i trafił do historii jako pierwszy komercyjny komputer świata.

Zaczęło się w berlińskim mieszkaniu

22 czerwca 1910 roku urodził się Konrad Zuse – niemiecki inżynier, który stworzył pierwszy działający komputer świata.

Choć historia komputerów zwykle zaczyna się od nazw typu ENIAC czy Colossus, mało kto pamięta, że pierwsza w pełni funkcjonalna maszyna licząca powstała w zwykłym mieszkaniu w Berlinie, dokładnie w salonie rodziców Zusego. To właśnie tam, w 1941 roku skonstruował Z3 – pierwszy w pełni funkcjonalny komputer programowalny, działający w systemie binarnym. Jak mówił później: „Po prostu nie znosiłem obliczeń – więc zbudowałem maszynę, która zrobi to za mnie”.

Pierwszy komputer na świecie? Zbudowany z przekaźników

Już w 1938 roku skonstruował komputer Z1. Podstawową jego cechą był brak aktywnych elementów elektronicznych. Składał się z dziesiątek tysięcy części i niestety często się zacinał. Ale Zuse się nie poddał. Zamiast zębatek użył przekaźników telefonicznych i w 1941 roku zaprezentował Z3 – pierwszy działający komputer na świecie, który korzystał z binarnego systemu liczenia i był programowalny.

Był tak zaawansowany, że sam Zuse twierdził, iż mógłby nawet… zagrać w szachy. Niestety, nie miał jak tego udowodnić, gdyż programowanie było wtedy wyjątkowo trudne. Dane wprowadzało się przy pomocy taśmy z dziurkami.

Ucieczka z komputerem z bombardowanego Berlina

Pod koniec wojny Berlin zamieniał się w gruzowisko. Jedna z bomb trafiła także w biuro Zusego, niszcząc prototyp komputera Z3. W tym czasie kończył on pracę nad swoim najnowszym komputerem – Z4. Wiedząc, że jego dzieło może nie przetrwać kolejnych nalotów, postanowił uciec z miasta. Na czas transportu zespół użył roboczej nazwy „V4”, której wcześniej używano. Liczono, że skojarzy się wojskowym z tajnymi projektami zbrojeniowymi, takimi jak V1 i V2. I faktycznie – wojsko uznało urządzenie za strategiczne i przydzieliło ciężarówkę, dzięki której Zuse mógł wyjechać z rodziną i maszyną w góry Allgäu.

Po wojnie zarabiał na życie, malując obrazy z kozicami i sprzedając je amerykańskim turystom. Ale Z4 nie poszedł w zapomnienie. Po kilku latach komputer trafił do Szwajcarii, gdzie na prestiżowej uczelni ETH w Zurychu pomagał przy projektowaniu m.in. odrzutowego myśliwca. W taki oto sposób Z4 stał się pierwszym komercyjnie wykorzystywanym komputerem w Europie i jednym z najważniejszych komputerów w historii.

Informatyk, malarz i wizjoner

Zuse nigdy nie przestał kombinować. Wymyślił pierwszy wyższy język programowania, zwany Plankalkül, choć nikt nie był wtedy na to gotowy. W 1949 założył własną firmę i budował kolejne maszyny: Z5, Z11, aż po elektroniczne Z22. Jego firma była mała, ale odważna – aż do momentu, gdy została przejęta przez Siemensa.

Po pracy Zuse malował obrazy, część z nich podpisywał pseudonimem „Kuno See”. Pod koniec życia namalował portret Billa Gatesa i osobiście mu go wręczył. Gates podobno powiesił go w swoim biurze.

Konrad Zuse zmarł 18 grudnia 1995 roku w Hünfeld, w wieku 85 lat. Jego imię noszą dziś szkoły, ulice, instytuty badawcze i… jedna z asteroid. A pierwszy komputer świata, który przetrwał tylko dzięki nazwie „V4”, nadal możemy zobaczyć w muzeum.

Źródła:

• Dobreprogramy – Konrad Zuse, genialny malarz, który w III Rzeszy zbudował pierwszy komputer https://www.dobreprogramy.pl/konrad-zuse-genialny-malarz-ktory-w-iii-rzeszy-zbudowal-pierwszy-komputer,6628604482504833a
• Wikipedia (niem.) – Konrad Zuse  https://de.wikipedia.org/wiki/Konrad_Zuse