Wanda Dubieńska, z domu Nowak, to jedna z najwybitniejszych postaci polskiego sportu okresu międzywojennego. Urodzona 12 czerwca 1895 roku w Krakowie, była mistrzynią szermierki, tenisistką i pionierką narciarstwa biegowego. Córka premiera, portretowana przez Wyspiańskiego i grająca z Paderewskim, łączyła talent sportowy z artystycznym, stając się symbolem wszechstronności i determinacji kobiet w sporcie.

Rodzina i wykształcenie

Była córką Juliana Ignacego Nowaka, wybitnego mikrobiologa, profesora i rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, który w 1922 roku pełnił funkcję premiera RP, oraz Zofii z Wężowiczów. Wanda ukończyła studia z zakresu muzykologii i weterynarii. Jej talent muzyczny był równie imponujący – grała na fortepianie na cztery ręce z Ignacym Paderewskim, a jej portrety tworzyli tacy artyści jak Stanisław Wyspiański i Jacek Malczewski.

Kariera sportowa

Od 1912 roku reprezentowała barwy AZS Kraków, uprawiając różnorodne dyscypliny sportowe.

Szermierka i udział w igrzyskach olimpijskich

Wanda Dubieńska była pierwszą kobietą oficjalnie zgłoszoną przez Polski Komitet Olimpijski do udziału w igrzyskach olimpijskich. Miało to miejsce przed igrzyskami w Antwerpii w 1920 roku, gdzie miała wystartować w turnieju szermierczym kobiet. Niestety, z powodu trwającej wojny polsko-bolszewickiej, Polska nie mogła wziąć udziału w tych igrzyskach, a więc Dubieńska nie wystartowała.
Ostatecznie zadebiutowała na igrzyskach olimpijskich dopiero w 1924 roku w Paryżu, gdzie rywalizowała we florecie kobiet. Choć zakończyła udział na etapie eliminacji, jej obecność była przełomowym momentem dla polskiego sportu kobiecego. W 1929 roku zdobyła tytuł mistrzyni Polski we florecie.

Tenis ziemny

Wanda Dubieńska była jedną z czołowych polskich tenisistek okresu międzywojennego, osiągając sukcesy zarówno w grze pojedynczej, jak i deblowej oraz mieszanej. W 1928 roku zdobyła tytuł mistrzyni Polski w singlu, pokonując w finale młodą i niezwykle utalentowaną Jadwigę Jędrzejowską, co stało się jednym z najważniejszych momentów jej tenisowej kariery. Wielokrotnie docierała do finałów mistrzostw Polski, choć często przegrywała w decydujących starciach, w tym w trzech ostatnich finałach z Jędrzejowską. Była również mistrzynią Polski w grze podwójnej w 1933 roku oraz w mikście w 1927 roku. Rywalizacja między Dubieńską a Jędrzejowską, pełna napięć i trudnych relacji, była jednym z najbardziej znanych rozdziałów polskiego tenisa tamtych lat.
Według wspomnień Jędrzejowskiej („Urodziłam się na korcie”), Dubieńska była zamknięta i nieprzychylna młodszej zawodniczce, co objawiało się m.in. odmową wspólnych treningów. Dubieńska miała również sprzeciwiać się przyjęciu Jędrzejowskiej do klubu, co wywoływało napięcia w środowisku tenisowym.

Dubieńska, choć znana z zamkniętego charakteru, była uznawana za techniczną i precyzyjną zawodniczkę, która przyczyniła się do rozwoju kobiecego tenisa w Polsce, stając się inspiracją dla kolejnych pokoleń sportsmenek.

Narciarstwo biegowe

W 1924 roku zdobyła tytuł mistrzyni Polski w biegu narciarskim na dystansie 8 km, co było w tamtych czasach wyjątkowym osiągnięciem, zważywszy na trudne warunki i małą popularność kobiecego narciarstwa biegowego w Polsce. Startowała również w międzynarodowych zawodach organizowanych przez FIS, gdzie w 1929 roku zajęła 7. miejsce na 23 zawodniczki. Wynik ten był dowodem jej wytrzymałości i zdolności adaptacji do różnych sportowych wyzwań, co wyróżniało ją wśród sportowców tamtego okresu. Dubieńska była pionierką kobiecego narciarstwa biegowego w Polsce, promując tę dyscyplinę w czasach, gdy sporty zimowe dopiero zaczynały zdobywać popularność w kraju.

II wojna światowa i późniejsze losy

Podczas okupacji niemieckiej mieszkała w Krakowie, pracując m.in. jako laborantka w szpitalu św. Łazarza. Po wojnie została oskarżona o podpisanie volkslisty i osadzona w obozie pracy. Po zwolnieniu pracowała jako lekarz weterynarii w Gorzowie Wielkopolskim, gdzie w 1964 roku uzyskała stopień doktora nauk weterynaryjnych. Zmarła 28 listopada 1968 w Rząsce i została pochowana na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Ciekawostki

• Wanda Dubieńska była jedną z pierwszych kobiet w Polsce, które rywalizowały z mężczyznami w szermierce, co w tamtych czasach było niezwykłe i budziło podziw.
• Jej młodsza siostra, Krystyna Nowak, była czołową polską pływaczką.
• Wanda była nie tylko utalentowaną sportsmenką, ale także osobą o szerokich zainteresowaniach artystycznych i naukowych, co czyniło ją postacią wyjątkową w historii polskiego sportu.

Wanda Dubieńska pozostaje symbolem determinacji i wszechstronności, inspirując kolejne pokolenia polskich sportsmenek.