Prof. Jan Moll i jego pierwsza próba przeszczepienia serca

4 stycznia 1969 roku w Klinice Chirurgii Serca w Łodzi, prof. Jan Moll, wybitny kardiochirurg, przeprowadził pierwszą w Polsce próbę przeszczepienia serca. Zabieg ten odbył się zaledwie 14 miesięcy po pionierskim, udanym przeszczepie serca wykonanym przez Christiaana Barnarda w RPA. Chociaż operacja zakończyła się niepowodzeniem, była fundamentem dla przyszłego rozwoju transplantologii w Polsce.

Pacjent i okoliczności operacji

Pacjentem był 32-letni mężczyzna z ciężką niewydolnością serca. Dawcą organu był mężczyzna w stanie śmierci mózgowej po urazie czaszki. Sama operacja przebiegła technicznie poprawnie, ale pacjent zmarł kilka godzin później z powodu wstrząsu i niewydolności wielonarządowej. W tamtych czasach brak skutecznych leków immunosupresyjnych uniemożliwiał długoterminowe powodzenie przeszczepów.

Kontrowersje i debaty

Wykonanie przeszczepu wzbudziło liczne kontrowersje w Polsce. Dyskusje dotyczyły przede wszystkim granic etyki lekarskiej i definicji śmierci mózgowej. Krytycy zarzucali prof. Mollowi pośpieszne działania, ale wielu podziwiało jego odwagę i determinację w śladowaniu światowych pionierów.

Prof. Jan Moll – geniusz i wizjoner

Prof. Jan Moll urodził się 24 października 1912 roku w Kowalewie Pomorskim. Absolwent Liceum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu, studiował medycynę w Poznaniu, Nancy i Warszawie, gdzie w 1939 roku uzyskał dyplom lekarza. W czasie II wojny światowej pracował w Radomiu pod kierunkiem prof. Kazimierza Nowakowskiego, ratując życie żołnierzom AK z narażeniem własnego życia.

Po wojnie prof. Moll rozwijał polską kardiochirurgię, tworzył nowe oddziały i szkolił pokolenia lekarzy. W 1958 roku wyjechał na roczne stypendium Fundacji Rockefellera do USA, gdzie uczył się od najlepszych specjalistów, takich jak Clarence Lillehei, John Kirklin czy Michael DeBakey. Po powrocie wprowadził w Łodzi technologię krążenia pozaustrojowego z wykorzystaniem aparatu płuco-serce, skonstruowanego we współpracy z inżynierami z Zakładów Hipolita Cegielskiego.

Największe osiągnięcia

Prof. Jan Moll był autorem wielu przełomowych działań w polskiej medycynie, w tym: Pierwsza operacja z krążeniem pozaustrojowym w Polsce (1959). Pierwsza komisurotomia mitralna u ciężarnej z krytycznym zwężeniem zastawki mitralnej (1963). Pierwsze wszczepienie sztucznej zastawki aortalnej (1967). Pierwsze wszczepienie rozrusznika serca z wykorzystaniem elektrod nasierdziowych (1967).

Dalsze działania i rozwój transplantologii

W 1970 roku prof. Moll rozpoczął leczenie choroby wieńcowej za pomocą pomostów aortalno-wieńcowych, a w połowie lat 70. wprowadził przeszczepy zastawek i aorty. Jego praca nie ograniczała się jedynie do operacji – stworzył program prowadzenia ciężarnych z wadami serca, co było ewenementem na skalę światową.

Dziedzictwo i pamięć

Prof. Jan Moll wykształcił pokolenia lekarzy, którzy kontynuowali jego dziedzictwo. Za swoje osiągnięcia otrzymał liczne odznaczenia, w tym Krzyże Orderu Odrodzenia Polski. Jego dorobek został uhonorowany tytułami doctora honoris causa w Akademii Medycznej w Białymstoku oraz Śląskim Uniwersytecie Medycznym.

Prof. Jan Moll zmarł 2 czerwca 1990 roku podczas zjazdu naukowego we Wrocławiu. Został pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi. Jego nazwisko nosi Szkoła Podstawowa nr 44 w Łodzi, zaangażowana w program „Szkoła Promująca Zdrowie” pod patronatem WHO.

Próba, która zmieniła polską medycynę

Pierwsza próba przeszczepienia serca w Polsce była aktem odwagi i wizjonerstwa. Chociaż zakończyła się niepowodzeniem, stała się fundamentem dla przyszłych sukcesów, takich jak pierwszy udany przeszczep serca wykonany przez prof. Zbigniewa Religę w 1985 roku.

Historia prof. Jana Molla pokazuje, jak ogromną rolę odgrywają wizjonerzy, którzy swoim poświęceniem torują drogę następnym pokoleniom. To dzięki takim ludziom polska transplantologia zyskała uznanie na świecie.