Adam Dulęba – kronikarz legionów i bohater Polskiego Podziemia
Adam Franciszek Mikołaj Dulęba, znany pod pseudonimem „Góral”, był nie tylko legionistą, ale przede wszystkim jednym z najważniejszych . Urodził się 6 grudnia 1895 roku w Żywcu, a jego życie było pełne pasji, poświęcenia i tragicznych zwrotów, które na trwałe wpisały go w historię Polski.
„Idę służyć Ojczyźnie” – młodość i legiony
Adam Dulęba w wieku 5 lat wraz z całą rodziną na stałe przeniósł się do Krakowa. Jesienią 1914 roku, zaraz po maturze w wieku niespełna 19 lat wstąpił do Legionów. Rodzicom zostawił kartkę z krótką informacją: „Idę służyć Ojczyźnie, proszę mnie nie szukać.” Rozpoczął służbę w biurze prasowym sztabu, gdzie zajął się dokumentowaniem życia żołnierzy. To właśnie tam narodziła się jego pasja fotograficzna, która miała zadecydować o jego wyjątkowym miejscu w historii.
Zdjęcia Adama Dulęby nie tylko dokumentowały przemarsze wojsk czy przygotowania do bitew, ale także ukazywały codzienność legionistów. Na jego fotografiach można odnaleźć tak ważne postacie jak:
- Józef Piłsudski,
- Edward Śmigły-Rydz,
- Kazimierz Sosnkowski,
- Józef Haller,
- Władysław Sikorski.
Uwieczniał również codzienne czynności marszałka Piłsudskiego, patriotyczne manifestacje, pogrzeby żołnierzy I Brygady. Za pośrednictwem posłańca, zaczął przysyłać materiały fotograficzne ojcu, który wywoływał klisze, robił odbitki i przekazywał je na powrót do wojska. W ten sposób powstał przebogaty zbiór zdjęć, dokumentujących legionowe życie, walki frontowe oraz wiele doniosłych dla Polski wydarzeń historycznych.
W 1916 roku ukazał się jego pierwszy album fotograficzny pt. „Legionowo”, który stał się nie tylko świadectwem życia Legionów, ale także źródłem pomocy dla rodzin poległych. Dulęba przeznaczył część dochodów ze sprzedaży zdjęć na wsparcie bliskich tych, którzy oddali życie za Ojczyznę.
Adam Dulęba – Życie rodzinne i społeczne
Po zakończeniu działań wojennych Adam wrócił do nauki. Rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie zdobył tytuł inżyniera rolnictwa. W czasie praktyk rolniczych poznał Zofię Zaporską, która została jego żoną. Zamieszkali w Łubnicach, gdzie Adam zajął się prowadzeniem gospodarstwa rolnego oraz mleczarni.
Dulęba nie ograniczał się jedynie do pracy zawodowej. Jako społecznik zaangażował się w życie lokalnej społeczności. Był naczelnikiem OSP, założycielem spółdzielni PSS „Zorza” oraz organizatorem Ludowego Zespołu Teatralnego.
Działalność konspiracyjna i tragedia w czasie wojny
Podczas II wojny światowej Adam Dulęba aktywnie działał w strukturach Armii Krajowej. Jego dom stał się miejscem kontaktowym dla partyzantów, zwłaszcza oddziału „Jędrusiów”. Wspierał ruch oporu, za co przyszło mu zapłacić najwyższą cenę.
21 stycznia 1944 roku, podczas imienin syna Henryka, Niemcy zorganizowali niespodziewany nalot na dom Dulębów. Doszło do dramatycznej strzelaniny. Partyzantom udało się zbiec, lecz Adam Dulęba został aresztowany. Przewieziono go do obozu koncentracyjnego Groß-Rosen, gdzie zginął pod koniec marca 1944 roku. Jego ostatni list, datowany na 21 marca 1944, opisywał dramatyczną pracę w kamieniołomie, gdzie więźniów zmuszano do nieludzkiego wysiłku.
Spuścizna fotograficzna
Fotografie Adama Dulęby stanowią bezcenny dokument historyczny. Przetrwały II wojnę światową, choć ich znaczenie odkryto dopiero wiele lat później. Dziś można je oglądać w podręcznikach historii, a także w zbiorach muzeów, m.in. w Krakowskim Muzeum Fotografii.
Dulęba, choć przez lata pozostawał zapomniany, był postacią wybitną – żołnierzem, fotografem, kronikarzem i społecznikiem. Jego życie to symbol poświęcenia dla Ojczyzny i dbałości o pamięć historyczną, która przetrwała dzięki jego niezwykłym zdjęciom.
Źródła:
Wikipedia – Adam Dulęba
tyna.info.pl